تيك‌ها حرکات غيرطبيعي، غیراردای و انقباضات ناگهانی عضلانی بوده و يكي از شايع‌ترين مشكلات رواني هستند. شایع ترین نواحی از بدن که تيك‌های حرکتی در آنها دیده می شوند، عبارتند از: سر و صورت و دست ها و بازوها و بیشترین حرکات به صورت چشمک زدن، شکلک در آوردن، چین دادن به پیشانی، بالا انداختن ابروها، پلک زدن زیاد، تکانهای تند و چرخش سر، پرتاب کردن دست ها و بازوها، بالا انداختن شانه و نیز تکان دادن پا، تنگ کردن چشمها و … است. علاوه براین تيك‌ها بصورت صوتي نیز می توانند ابراز شوند در اين ‌گونه تيك‌ها سيستم صوتي مانند صاف كردن گلو، خرخر كردن و بالا كشيدن بيني و… درگير مي‌شود. اکثر تيك‌ها در طی دوره های استرس آور و فشار رواني تشدید می شوند. توصیه مناسب به اطرافیان فرد مبتلا به تیک این است که توجهی به تيك‌ها نداشته باشند، چرا که تمرکز روی تیک، باعث تشدید آن می شود.

 

تقسيم ‌بندي

تيك‌ها را مي‌توان بر اساس ساده يا متعدد بودن، گذرا و مزمن بودن به ۴ گروه تقسيم كرد.

تيك‌هاي ساده گذرا

در كودكي بسيار شايع‌اند و معمولاً پس از يك ‌سال (‌اغلب طي چند هفته) خودبه‌خود بهبود مي‌يابند و عمدتاً نياز به درمان ندارند. تيك‌هاي حركتي معمول كه اغلب در حدود ۳ و نيم سالگي شروع مي‌شوند، به كودكان كمك مي‌كنند تا انرژي عصبي را آزاد كنند. ۷۵ درصد از كودكان، اين نوع تيك را در عرض ۶ ماه پشت سر مي‌گذارند.

تيك‌هاي مزمن

اگر تیک بیش از دوازده ماه ادامه یابد، تیک مزمن محسوب می شود. تيك‌های مزمن، پایدار هستند و معمولاً انقباض ماهیچه در آنها بیش از حد و بسیار شدید است. این تيك‌ها مشخصاً به صورت حمله های دوره ای صورت می گیرند و غالباً شدت آنها ماه به ماه، روز به روز یا حتی ساعت به ساعت تغییر می کند. در حقیقت رفتار تیکی ممکن است برای هفته ها یا ماهها کاملاً محو شود اما دوباره ظاهر گردد. تيك‌های مزمن بیشتر بین سنین شش تا دوازده سالگی دیده می شود.

تيك‌هاي ساده يا متعدد مداوم

معمولاً از كودكي يا نوجواني و قبل از ۱۵ سالگي آغاز مي‌شود. در بسياري از موارد تيك‌هاي موردي روي مي‌دهد، اما بهبود كامل در خاتمه نوجواني رخ مي‌دهد.

سندرم تيك‌هاي حركتي و صوتي متعدد مزمن

اين سندرم به نام پزشك فرانسوي كه نخستين‌ بار اين بيماري را توصيف كرد، "سندرم ژيل دولا توره" ناميده مي‌شود. اختلال توره شدیدترین و مشهورترین نوع تیک در کودکان است که به صورت هم زمان تیک صوتی و حرکتی را با هم دارد. این اختلال نادر است و دارودرمانی در رفع آن یک اصل اساسی است. در بروز این اختلال ناقل های عصبی تاثیرگذار است، به همین دلیل دارو برای رفع آن موثرتر است. اين اختلال معمولاً همراه با تحريك‌پذيري و وسواس است كه مي‌تواند موجب رانده شدن فرد از اجتماع شود و اين واكنش‌هاي اجتماعي منفي مي‌‌تواند فرد را به افسردگي دچار كند و حتي در بعضي مواقع او را به سوي خودكشي نيز سوق ‌دهد. در اين افراد حركات لب و دهان‌شان به‌ گونه‌اي هست كه انگار حرف‌هاي ركيك به زبان مي‌آورند، در صورتي كه اين طور نيست.


علت‌ چیست ؟

زمانی اعتقاد بر این بود كه تیك‌ ها علاوم بیرونی احساسات سركوب شده و كشمكش‌های درونی ‌اند. امروزه در بسیاری از نقاط جهان آن را تركیبی از عوامل محیطی و زیستی می ‌دانند. تیك تقریباً در یك سوم موارد، پایه ژنتیك دارد، اما در برخی حالات ممكن است. این عادت از طریق تقلید به دست آید. همچنین مشخص شده است كه رفتارهای تیكی در زمان فشارهای عصبی افزایش می ‌یابد كه این امر به "تیك عصبی" منجر می ‌شود.

 

منبع:

سایت تبیان

سایت مرکز مشاوره بیماریها رفتاری شهرستان دالاهو